بیش فعالی (ADHD) و کمبود توجه همراه با اختلالات خواب

تحقیقات در دو دهه اخیر نشان دهنده‌ی اهمیت رابطه میان خواب، رفتار، شناخت درست کودک است که در صورت داشتن هرگونه نقصی در این میان با عوارض زیادی در کودکان همراه است. در ادامه بیشتر متوجه اهمیت بسیار زیاد اختلالات خواب با بیش فعالی (ADHD) و کمبود توجه خواهیم شد.

بی خوابی و اختلالات عصبی

طبق گزارش والدین حدود ۲۵ الی ۵۰ درصد کودکان دچار مشکلاتی همچون بی‌خوابی و اختلالات متعدد در خواب هستند بر اساس گزارش‌های برآورد شده ۸۰% این مشکلات شامل: مشکلات به خواب رفتن، از خواب پریدن، مقاومت در به خواب رفتن، بی‌قراری، شب ادراری، کابوس و… هستند. این مشکلات باعث کاهش بازده خواب و کاهش شاخص آپنه-هیپوپنه(AHI) می‌شود که با انجام پلی سومنو گرافی (مطالعات خواب) مشخص شد در نتیجه این مشکلات علائمی همچون بیش فعالی، سرکشی، پرخاشگری، کمبود توجه، ضعف حافظه و کاهش بازدهی ذهن خصوصاً در زمینه تحصیل به وجود می‌آید.
از آنجا که بیش فعالی (ADHD) همیشه با مشکلات روانی همراه است مشخص نیست که آیا همیشه فقط یافته‌ها و مشکلات خواب عامل اصلی است برای مثال در گفتگویی با ۳۱۷ کودک مبتلا به بیش فعالی ۶۰ نفر آن‌ها دارای اضطراب همراه و ۶۲ نفر دچار افسردگی بودند این مسأله نشان دهنده‌ی این است که مشکلات دیگری نیز تأثیر مستقیم بر این بیماری دارند.

بیش فعالی(ADHD) و کمبود توجه

بیش فعالی یک اختلال عصبی است با بررسی یک سری از نشانه‌ها قابل تشخیص است. این مشکل تا حد زیادی انتظار می‌رود که از علامت‌های اصلی بی‌توجهی باشد که در شکل‌های دیگری خود را نمایان می‌کند. نمونه‌هایی از علامت‌های بیش فعالی:
بی قراری
ناتوانی در تمرکز
منزوی شدن
تنبلی
اضطراب
تنبلی
خجالتی بودن
عدم شرکت در بازی‌ها و ورزش‌های گروهی

تاثیز ژنتیک بر بیش فعالی

اما این مشکلات به همینجا ختم نمی‌شود زیرا با تصویربرداری‌های پیشرفته‌ای همچون طیف سنجی مغناطیسی مشخص شد که بیش فعالی می‌تواند ژنتیکی نیز باشد و تحقیقات نشان دهنده‌ی آن است که مشکلات خواب زمینه ساز بیشتر شدن این اختلال می‌شود. پس از این رو توجه درست به خواب می‌تواند به کاهش این اختلالات کمک شایانی بکند.
در رابطه با مشکلات خواب و بیش فعالی باید به این نیز اشاره کرد که افراد دارای این اختلال بیشتر در طول روز استراحت و چرت می‌زنند و در طول شب بی‌خوابی می‌کشند و همین موضوع باعث بر هم خوردن ریتم شبانه روز و خواب می‌شود و در نتیجه تنهایی و عدم توجه را افزایش می‌دهد.

منشأ بیش فعالی در بزرگسالان

منشأ اصلی شروع بیش فعالی (ADHD) در سال‌ها قبل از پیش دبستانی است اما اگر در آن موقع درمان به موقع صورت نگیرد و این عارضه باقی بماند در دوران بزرگسالی نیز خود را نمایان می‌کند درست است که نشانه‌ها و عوارض بیش فعالی در بزرگسالی بسیار کمتر از کودکی است اما باز هم تأثیرات خود را روی جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌گذارد.

تعاملات بین خواب و آسیب‌های عصبی – رفتاری

به طور کلی این دو با یکدیگر مرتبط هستند و روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند حال ممکن است خواب مناسب سبب بهتر شدن و بهبود اختلالات شود یا خیر مشکلات خواب و نظیر آن باعث افزایش آسیب‌های عصبی – رفتاری شود. همچنین در طرف مقابل مشکلات روانی و دارو‌های مصرفی می‌تواند تا حد قابل توجهی روی خواب تأثیر بگذارد.
به دلیل حساسیت بالای رفتار انسان به کم خوابی و مشکلات ناشی از خواب ممکن است هرگونه مشکلات عصبی بوجود بیاید و همچنین ممکن است بی‌خوابی با برخی از مشکلات عصبی در سطوح عمیق‌تری در ارتباط باشد که در این بین مکانیسم‌های شیمایی و ژنتیکی نیز تأثیر گذارند.

بیش فعالی و دارو‌ها عامل اختلال در خواب

زمان خواب برای مدت طولانی به یک میدان مین برای درگیری میان فرزندان و والدین تبدیل شده در خانواده‌های سالم و حتی دیگر خانواده‌ها بیشتر توجه به این است که فرزند یک زمان خواب مناسب داشته باشد به همین منظور بیشتر والدین تلاش بر این دارند که با تشویق فراگیر فرزند خودشان را حد در امکان از لوازم الکترونیکی که به زمان خواب صدمه وارد می‌کنند دور نگهدارند.
زمان خواب بسیار حساس است و می‌تواند با کوچک‌ترین چیز‌ها دچار صدمه شود زمان خواب برای افراد بیش فعال یک منبع کاملاً تحریک‌پذیر است همچنین در این افراد دارو‌های محرک باعث صدمه جدی به زمان خواب می‌شود و علاوه بر آن ممکن است اختلالات خواب با اثرات دارو‌ها ترکیب شود پس دور از انتطار نیست که در افراد بیش فعال همیشه مشکلات خواب و بی‌خوابی وجود دارد. البته دارو‌هایی که برای افراد بیش فعال تجویز می‌شود هرکدام تأثیر خاصی بر روی زمان خواب دارند برای مثال دارو‌هایی همچون اتوموکستین، کلونیدین و گوانفاسین خواب را بهبود می‌بخشند و گاهی اوقات برای بهبود خواب نیز تجویز می‌شوند. این دارو‌ها در مرحله اول ممکن است تأثیر مستقیمی روی خواب بگذارند و با ارتقای سطح هوشیاری و کاهش خواب آلودگی باعث بهبود زمان خواب شوند اما باید این را نیز در نظر گرفت که گاهی این دارو‌ها برای کودکان خطرناک هستند و آن‌ها را با یک تأثیر شیمایی سنگین به یک خواب سنگین می‌برند.

برهم خوردن چرخه‌ی شبانه روز در کودکان بیش فعال

با توجه به شواهد بیش فعالی (ADHD) از عوامل اصلی برهم خوردن چرخه‌ی شبانه روز در کودکان است علاوه همچین خود کودکان به دلیل داشتن روحیه قانون شکن باعث تشدید شدن این موضوع می‌شوند علاوه بر این در برخی از کودکان دیده شده که علاوه بر بیش فعالی دچار سندروم تأخیر در فاز خواب نیز شده‌اند در این کودکان چرخه روزانه به کلی بهم میریزد و خیلی دیرتر از آنچه که باید به تخت خواب ‌می‌روند و خیلی دیر نیز بیدار می‌شوند.

تأثیر اختلالات تنفسی بر روی زمان خواب

بی شک بزرگترین اشکال کودکان در خواب آپنه انسدادی است که یک نوع اختلال خواب به شمار می‌رود و باعث توقف تنفس برای چند ثانیه می‌شود و ممکن است در طول شب چندین بار رخ بدهد و باعث می‌شود در شب کودک از خواب بپرد و خوابش مختل بشود همچین باعث خرخر‌هایی با صدای بلند و گاهی طولانی می‌شود که باز هم باعث از خواب پریدن کودک می‌شود این مشکل به طور مستقیم روی سلامت کودک تأثیر می‌گذارد و به صورت چشم‌گیری از رشد مغزی او جلوگیری می‌کند این گونه مشکلات در دانش‌آموزان فراوان دیده می‌شود و باعث پایین آمدن عملکرد آن‌ها در مدرسه می‌شود. از سوی دیگر اختلالات تنفسی موجب تنفس از دهان نیز می‌شود که در طولانی مدت عوارضی همچون اختلال در رشد فک و دهان و خرابی مینای دندان را به همراه دارد. از دیگر تأثیرات اختلالات تنفسی بر روی خواب می‌توان به بی‌حالی و عدم تمایل کودک به شرکت در فعالیت‌های فیزیکی اشاره نمود. برای درمان مشکلات تنفسی از پلی سومنوگرافی استفاده می‌شود که می‌تواند تا حدی این مشکلات را حل کند.

اهمیت حل مشکلات خواب در کودکان

همانطور که متوجه شدید هرگونه اختلالی در خواب باعث بوجود آمدن بیماری‌های عصبی – رفتاری همچون بیش فعالی می‌شود پس داشتن خواب مناسب برای کودک مسأله‌ایست که باید توجه جدی به آن بشود شما باید تلاش کنید که با یک روتین روزانه مناسب، ساعت خواب مناسب، محیط سالم و عادات رفتاری و غذایی سالم به بهتر شدن زمان خواب کودک خود کمک کنید.