ارتباط بین شب ادراری و خواب

شب ادراری و عدم توانایی کنترل ادرار از شایع‌ترین مشکلات کودکان و نوجوانان است این مشکل می‌تواند باعث نراحتی عمده کودکان و والدین شود. بر اساس تحقیقات صورت گرفته حدود بیست درصد کودکان تا سن پنج سالگی مشکل شب ادراری دارند و تا ده درصد نیز تا سن هفت سالگی همچنان با این مشکل همراه خواهند بود. شب ادراری یا عدم توانایی کنترل ادرار در پسران سه برابر بیشتر از دختران می‌باشد. اختلال‌های خواب از جمله عوامل تأثیرگذار بر روی وجود مشکل شب ادراری در کودکان می‌باشد که در ادامه بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.

عوامل ایجاد شب ادراری

مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت شب ادراری عدم پایداری و رشد کامل مثانه کودکان می‌باشد. رشد کامل مثانه بین سال‌های سه سالگی تا شش سالگی صورت می‌گیرد به همین دلیل کودک در این سن ممکن است به دلیل آنکه مثانه‌اش حجم لازم برای نگه داشتن ادرار را نداشته باشد دچار شب ادراری شود. انقباض‌های ناگهانی مثانه نیز از دیگر عامل‌های مهم شب ادراری به شمار می‌رود در سنین پایین انقباض‌های ناگهانی و نابجایی در کودک رخ می‌دهد که موجب شب ادراری می‌شود.

آیا ارتباطی میان شب ادراری و مشکلات خواب وجود دارد؟

همانطور که اشاره کردیم مشکلات خواب و عدم خواب کافی در کودکان از جمله عوامل پیدایش شب ادراری می‌باشد. مشکلات خواب از عمده اختلالاتیست که در کودکان زیر هفت سال وجود دارد مشکلات خواب بیشتر اوقات در پی مشکلات تنفسی ایجاد می‌شوند. آپنه انسدادی خواب(OSA) از مهم‌ترین و رایج‌ترین مشکلات تنفسی است که در هنگام خواب با قطع کردن تنفس باعث برهم زدن خواب کودکان می‌شود. همچنین بزرگ بودن لوزه نیز از دیگر عوامل ایجاد مشکلات خواب به شمار می‌رود.
به طور کلی عوامل زیر نیز می‌توانند در ایجاد شب ادراری نقش داشته باشند:

• مشکلات هورمونی
• دیابت
• عفونت مجاری ادراری
• استفاده بیش از حد از دارو‌های خواب‌آور
• یبوست
• استرس

بهترین روش برای درمان شب ادراری مربتط با خواب

با توجه به فرآیند‌های پاتوفیزیولوژیکی(آسیب‌شناسی) صورت گرفته برای درمان شب ادراری که مرتبط با مشکلات خواب است تنها دو روش وجود دارد. این روش‌ها سعی بر این دارند که مشکلات خواب و ادرار را بهبود ببخشند. این دو روش شامل آلارم شب ادراری و دسموپرسین می‌باشد.

آلارم(هشدار) شب ادراری:

آلارم یا هشدار شب ادراری روشی است که در آن کودک بر روی یک تخت با مدار الکتریکی می‌خوابد. این تخت با اولین تماس با ادرار به صدا در می‌آید. این آلارم باعث آگاهی والدین نسبت به نیاز کودک به ادرار می‌شود و والدین نیز کودک را برای تخلیه کامل ادرار به دستشویی می‌برند. تکرار این روش به صورت مداوم به مدت دو الی سه ماه باعث درمان شب ادراری کودک و بالا بردن سطح توانایی او در کنترل ادرارش می‌شود با توجه به شواهد این روش باعث بهبودی هفتاد الی هشتاد درصد کودکان مبتلا به شب ادراری شده است.

درمان با دسموپرسین:

دسموپرسین یک شکل مصنوعی از هورمون وازوپرسین(هورمون ضد ادراری) است که با تأثیر بر روی کلیه‌ها باعث کاهش ادرار می‌شود. از دسموپرسین برای کنترل شب ادراری کودکان نیز استفاده می‌شود دسموپرسین می‌تواند تا حد قابل توجهی به درمان شب ادراری کودکان کمک کند. برای تأثیر بهتر دسموپرسین هیچگونه مایعاتی نباید تا یک ساعت قبل از مصرف دسموپرسین نوشیده شود همچنین باید این را در نظر داشت که درمان شب ادراری با دسموپرسین ممکن حدود دو الی شش هفته به طول بینجامد.

شب ادراری در بزرگسالان

شب ادراری در بزرگسالان نیز می‌تواند رخ بدهد با توجه به گزارشات حدود یک الی دو درصد بزرگسالان از شب ادراری رنج می‌برند. اما لازم به ذکر است که بدانید این شب ادراری عادی نیست و باید توسط پزشک بررسی شود. برخی از عوامل شب ادراری بزرگسالان می‌تواند به دلیل انسداد راه مجاری ادرارمانند سنگ مثانه و سنگ کلیه باشد همچنین دیگر مشکلات مثانه نیز می‌تواند باعث ایجاد این مشکل بشود.

آیا مشکلات خواب نیز در شب ادراری بزرگسالان نقش دارد؟

همانطور که در کودکان مشکلات خواب باعث ایجاد شب ادراری می‌شود در بزرگسالان نیز به این صورت است اما شدت این تأثیر در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است. همچنین مشکلات تنفسی مانند آپنه انسدادی خواب و مشکلات عصبی همچون استرس و اضطراب با تأثیر مستقیم بر روی خواب باعث ایجاد شب ادراری در بزرگسالان می‌شوند.

به طور کلی شب ادراری در بزرگسالان می‌تواند به دلایل زیر نیز رخ بدهد:

• مشکلات دستگاه تناسلی
• مشکلات هورمونی
• استفاده از برخی دارو‌ها
• پارکینسون
• بزرگ شدن پروستات
• یبوست

درمان شب ادراری در بزرگسالان

همانطور که اشاره شد شب ادراری در بزرگسالان برخلاف کودکان طبیعی نیست و در مرحله اول باید توسط پزشک بررسی شود زیرا که این شب ادراری‌ها می‌تواند در اثر بیماری‌های دیگر رخ بدهد و شناسایی این بیماری‌ها باید در مرحله اول قرار داشته باشد. اما به طور کلی شب ادراری بزرگسالان را می‌توان به روش‌های زیر درمان کرد.

• عدم استفاده از نوشیدنی‌های الکلی
• دوری از استرس و فشار عصبی
• عدم استفاده کافئین قبل از خواب
• پرهیز از چرت‌های طولانی مدت به خصوص در بعد از ظهر
• فعالیت بدنی مناسب

چه دارو‌هایی برای درمان شب ادراری بزرگسالان مناسب می‌باشند؟

عموماً داروی خاصی برای درمان شب ادراری معرفی نشده اما در این بین دارو‌هایی وجود دارند که باعث کاهش ادرار و استرس می‌شوند و در درمان و کاهش شب ادراری نقش دارند اما لازم به ذکر است که استفاده این دارو‌ها باید زیر نظر پزشک صورت گیرد.

• دسموپرسین
• فزوترودین فومارات
• ایمی پرامین
• اکسی بوتینین

تجویز این دارو‌ها باید زیر نظر پزشک صورت گیرد!